Od 27 września 2024 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie można doświadczyć twórczości jednego z najwybitniejszych polskich malarzy – Józefa Chełmońskiego. To największa od lat 80. XX wieku wystawa dzieł artysty, pełna malowniczych krajobrazów, scen z życia wsi oraz pełnej mistycyzmu przyrody.
Znany ze swojego romantycznego temperamentu i witalności, Chełmoński mistrzowsko uchwycił życie wsi oraz nieokiełznaną naturę. Obserwował świat ze szczególnym wyczuciem i precyzją, co oddają jego obrazy – realistyczne, ale i pełne emocji. Sceny takie jak „Sprawa u wójta” czy „Oberek” przynoszą dynamikę życia codziennego, zaś „Rankiem w puszczy” i „Przed deszczem” wprowadzają nas w magiczny świat natury, gdzie każda mgła i promień słońca mają swoje miejsce.
Chełmoński zrywał z konwencją malarskiego przedstawienia wsi, podkreślając indywidualizm jej mieszkańców. Odkrywał ich emocje, życie codzienne, a także rolę, jaką odgrywali w polskim pejzażu. Nie było to tylko dokumentowanie wiejskiej rzeczywistości, ale także próba wprowadzenia jej w szerszy, uniwersalny kontekst.
Chełmoński to nie tylko malarz wsi, ale także mistrz pejzażu. Jego sposób uchwycenia koni – dzikich, pełnych energii – jak w „Polskiej furmance” czy „Próbie czwórki”, jest niepowtarzalny. Konie, często przedstawiane w pędzie, stają się metaforą siły natury i wolności. Co ciekawe, artysta nie lubił polowań, mimo że często je malował, przedstawiając tę elitarną rozrywkę jako element większej całości, w której chłopi odgrywali służebną rolę.
Wystawa w Warszawie to także okazja do zobaczenia, jak Chełmoński zmieniał swoje podejście do pejzażu. W późniejszym okresie jego twórczość stawała się bardziej wyciszona, duchowa. Artysta coraz częściej przedstawiał krajobrazy bez wyraźnej linii horyzontu, jakby chciał podkreślić swoją bliskość z naturą, która zdominowała jego życie.
Ekspozycja w Muzeum Narodowym obejmuje 119 obrazów oraz kilkadziesiąt rysunków Chełmońskiego. Prace wykonane na papierze będą wymieniane co sześć tygodni, aby zachować ich trwałość. Wystawę dopełniają liczne wydarzenia towarzyszące, takie jak oprowadzania, warsztaty, koncerty oraz debaty, a także nietypowa płyta winylowa z muzyką inspirowaną twórczością malarza.
Chełmoński – romantyk i symbolista – przenosi nas w świat, gdzie każdy pejzaż, każdy koń i każda scena życia wsi to pretekst do refleksji nad naszą więzią z naturą. Wystawa ta jest podróżą przez emocje, historię i krajobrazy, które wyłaniają się z pędzla jednego z największych polskich artystów.
Wystawa potrwa do 26 stycznia 2025 roku w Warszawie, a później odwiedzi także Poznań i Kraków, pozwalając kolejnym miastom na doświadczenie geniuszu Chełmońskiego w pełnej krasie.