W samym sercu warszawskiej Galerii Sztuki XIX Wieku w Muzeum Narodowym, można obecnie podziwiać wyjątkową ekspozycję, która przenosi nas w czasie do epoki, kiedy to fotografia zaczynała odgrywać kluczową rolę w uwiecznianiu twórców. Wystawa „Portret artysty” w Gabinecie Fotografii pozwala nam spojrzeć w oczy legendarnym polskim artystom takim jak Matejko, Boznańska, Malczewski, czy Gierymski.
Fotografia, wynaleziona w 1839 roku, początkowo nie była przewidziana do portretowania ludzi. Długie czasy naświetlania uniemożliwiały uchwycenie obiektów w ruchu. Wyobraźcie sobie konieczność pozowania w absolutnym bezruchu przez kilkanaście minut! To sprawiało, że fotografia portretowa była czymś niemal nieosiągalnym. Jednak szybkie postępy w technologii chemicznej i optyce aparatów pozwoliły na skrócenie czasu naświetlania, co już w 1840 roku umożliwiło powstawanie pierwszych portretowych zakładów fotograficznych.
MNW, czyli Muzeum Narodowe w Warszawie, gromadzi imponującą kolekcję fotograficznych portretów polskich artystów XIX wieku. Aktualna wystawa prezentuje tzw. portrety oficjalne – hieratyczne popiersia wykonane na neutralnym tle. Przedstawiają artystów w codziennych strojach, bez artystycznych rekwizytów, które mogłyby zdradzić ich profesję.
Jednak w kolekcji znajdziemy też bardziej swobodne ujęcia, jak te Aleksandra Gierymskiego w plenerze czy Henryka Siemiradzkiego w góralskim serdaku. Ciekawym akcentem są również grupowe portrety, które artystów uwieczniały podczas wspólnych chwil, jak pamiątki ze szkoły artystycznej czy ważnych wydarzeń towarzyskich.
Fotografie pełniły nie tylko rolę pamiątek, ale także narzędzia w rękach innych artystów. Na przykład podobizny Jana Matejki, wykonane przez Juliusza Miena, posłużyły Antoniemu Madeyskiemu przy tworzeniu rzeźbiarskiego popiersia malarza. Zdjęcia te, zarówno w formie wielkoformatowych odbitek wystawowych, jak i mniejszych wersji, które trafiały do prywatnych albumów, stały się integralną częścią funkcjonowania artystów w sferze publicznej.
Wystawę „Portret artysty” przygotowała Anna Masłowska ze Zbiorów Fotografii i Ikonografii MNW. Prezentacja jest dostępna do 21 lipca bieżącego roku, więc macie jeszcze czas, by zanurzyć się w te historyczne chwile. To nie tylko wspaniała okazja do obcowania z historią polskiej sztuki, ale także refleksja nad tym, jak technologia potrafi zmieniać nasze spojrzenie na przeszłość.
Warto zadać sobie pytanie: jak by wyglądały nasze ulubione obrazy i rzeźby, gdyby artyści mieli dostęp do nowoczesnych technik fotograficznych? Może odpowiedzi znajdziemy, odwiedzając Gabinet Fotografii.
