Wystawa w warszawskiej Galerii Studio zrodziła się z potrzeby opowieści o artystkach, których życie i twórczość są fascynujące, ale znalazły się poza obiegiem sztuki i przez to pozostają niezauważone. Projekt zapoczątkował znajdujący się w Kolekcji Galerii Studio – „Obraz szaro-
pomarańczowy” autorstwa Janiny Węgrzynowskiej (1930–2010) z 1979 roku. W ramach
przygotowań do wystawy kolekcji w 2021 kuratorka Paulina Olszewska zainteresowała się
op-artową kompozycją oraz jej autorką, na której temat odnaleźć można było tylko strzępy
informacji.
Postać Janiny Węgrzynowskiej, artystki związanej z Warszawą, zdaje się powielać
biografie wielu kobiet aktywnych na polu sztuki w XX wieku w Polsce i na świecie.
Charakteryzuje je często bardzo innowacyjne czy progresywne myślenie o sztuce oraz
interdyscyplinarność na wielu polach. Były i ciągle są to artystki eksperymentujące i
skoncentrowane na sztuce, intensywnie pracujące przez większość życia. A mimo to
istniejące poza głównym nurtem, bez wystarczającego wsparcia i odpowiedniej dla ich
talentu możliwości zaistnienia. Po śmierci zaś ich twórczość, pozostawiona nierzadko bez
opieki, zostaje skazana na rozproszenie albo zniszczenie, a tym samym – na zapomnienie.
Opowieść o Janinie Węgrzynowskiej i jej sztuce polega między innymi na
zainicjowaniu dialogu ze współczesnymi artystkami i artystami. Kuratorka zaprosiła do
współpracy osoby pochodzące z różnych środowisk, działające w odmiennych mediach i
dziedzinach sztuki. Jej celem było zwrócenie uwagi na aktualność praktyki
Węgrzynowskiej i ponowne umieszczenie jej w obiegu artystycznym. Istotnym aspektem
jest otoczenie artystki troską i zaopiekowanie się jej spuścizną oraz archiwum. Wystawa
daje możliwość nawiązania symbolicznej relacji między zaproszonymi artystkami i
artystami a Węgrzynowską i jej twórczością. Będzie próbą zwrócenia uwagi na
niewystarczającą obecność artystek, i to zarówno tych nieżyjących, jak i tych aktywnych
na polu sztuki.
Zaproszenie do udziału w projekcie dla większości osób było także pierwszym kontaktem
z Janiną Węgrzynowską i jej sztuką, co stało się dla nich źródłem inspiracji. Agata
Bogacka weszła w malarski dialog z Janiną Węgrzynowską. Związana z Berlinem Jenny
Brockmann zainteresowała się współpracą artystki z wykładowcami Politechniki
Warszawskiej przy tworzeniu pracy laserowej pokazywanej w Galerii Studio w 2005 roku.
Austriacka artystka Dagmar Schürrer przełoży op-artowe trójwymiarowe kompozycje Węgrzynowskiej na język rzeczywistości rozszerzonej (AR). Agnieszka Grodzińska skupi
się na sposobach tworzenia iluzji optycznej i procesie powstawania dzieła sztuki.
Magdalena i Ludomir Franczak niespełna dziesięć lat temu zetknęli się po raz pierwszy
Węgrzynowską w Lublinie, gdzie zawędrował jej dorobek. Spotkanie ze spuścizną artystki,
zainspirowało Ludomira Franczaka do stworzenia projektu z pogranicza teatru, sztuk
wizualnych i dokumentalistyki Życie i śmierć Janiny Węgrzynowskiej (2016), zrealizowany
w ramach projektu „Placówka”. W Galerii Studio artysta wykorzysta elementy
scenograficzne, jak również swym działaniem dopełni te prace Węgrzynowskiej, które nie
zostały przez nią ukończone. W przestrzeni wystawy zaistnieje warstwa dźwiękowa
skomponowana przez Marcina Dymitra przy okazji współpracy z Franczakiem w ramach
spektaklu. Magdalena Franczak sięgnie do pamiętników Węgrzynowskiej i opisywanego
przez nią doświadczenia pracy w pracowni i z jej fizyczną przestrzenią. Artystka połączy ją
z praktykami rytualnymi i przetworzy w formę ceramicznej instalacji.
Kim jest Janina Węgrzynowska?
Gdzie: Galeria Studio, Pałac Kultury i Nauki pl. Defilad 1
Kiedy: 16.01-12.03.2023
Kuratorka: Paulina Olszewska
Współorganizator: BWA Bydgoszcz
Partner: Fundacja Arton, Warszawa
Projekt powstał przy wsparciu ifa – Institut für Auslandsbeziehungen i Austriackiego Forum Kultury