Magazyny muzealne wypełnione są dziełami i obiektami ukrywanymi za fasadą stałych lub czasowych ekspozycji. Schowane, starannie opakowane, zakonserwowane. Fantomy. Dwukrotnie nagradzana w konkursie Pictures of the Year, fotografka Agnieszka Rayss ze Stowarzyszenia Sputnik Photos, snuje narrację wystawy o tym, że muzea starannie wybierając przedmioty z kolekcji, kreują wizje, przedstawiają wyobrażone, zwodnicze światy.
Druga część obiektów jest niedostępna dla zwiedzających. Podlegają one nazywaniu, katalogowaniu, inwentaryzowaniu, segregowaniu, numeracji, jednak dalej pozostaje ukryta.
Wpisywanie do ksiąg i nadawanie wartości. Konserwacja, przygotowanie i preparowanie wizerunków oraz fragmentów ciał ludzkich i zwierzęcych. Rzeczy opakowywane i owijane z troską, choć może niekiedy ze wstydem, w bawełniane i bezkwasowe papiery, bibuły, włókniny, ale i sukna, chronione są przed kurzem, światłem i wzrokiem zwiedzających – lub wrogów. Fantomy jednak też oszukują. Ułożone w poprzek klasyfikacji muzealnych haseł mieszają porządki, miejsca, instytucje, ekspozycje i czasy. Odrzucając ich pozorną obiektywność, opierają się na wizualnych skojarzeniach, by wydobyć i wskazać niewidoczne ramy kolejnej polityki muzealnej.
Karolina Puchała-Rojek, kuratorka wystawy.
W Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie na wystawie „Fantomy” zobaczyć można ponad 60 zdjęć wykonanych w różnych muzeach: sztuki, regionalnych czy medycznych. Fotografie pokazują obiekty z kolekcji muzealnych, a także “obiekty pomocnicze”, jak manekiny, półki, etykiety. Autorka wystawy miesza klasyfikacje i muzealne porządki, odrzuca pozorny muzealny obiektywizm, układa własną niepokojącą narrację, wskazuje do czego służyło i może służyć muzeum, zadaje pytanie czy muzeum może być neutralne, czy zawsze jest polityczne.
Zdjęcia powstawały w latach 2014 – 2022, ostatnie pochodzą z Lwowskiej Galerii Sztuki, już po ataku Rosji na Ukrainę.
Wystawa czynna 8 września-30 października 2022
Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie
Autorka: Agnieszka Rayss
Kuratorka: Karolina Puchała-Rojek
Scenografia: Maciej Siuda, współpraca Kacper Bromberg; wykonawca Aleksander Cechanowicz
Produkcja: Marzenda Michałek-Dąbrowska
Współpraca: Maria Sadowska, Lazy Studio